آویشن؛ تقویت کننده اعصاب

مقدمه

آویشن گیاهی چندساله از خانواده Lamiaceae با نیاز آبی کم، مناسب برای کشت در مناطق معتدل و گرم و خشک است. آویشن دارای ساختار بوته‌ای، ساقه‌ای چوبی و منشعب پوشیده از کرک به ارتفاع ۱۰ تا ۳۰ سانتی­‌متری و دارای برگ‌های کوچک دارای ظاهر لوزی شکل و گل‌های سفید مایل به قرمز رنگ است. این گیاه کوهستانی و معطر است و طبعی گرم و خشک دارد و معمولا از آن به عنوان ادویه برای طعم دادن به انواع غذاها استفاده می شود.

شرایط کشت آویشن

• آویشن با استفاده از کشت بذر، تقسیم بوته، قلمه زدن و به خصوص کشت نشاء تکثیر می‌شود.
• زمان انتقال نشاء به زمین اصلی در نیمه دوم فروردین ماه است.
• مقدار نشاء مورد نیاز در هر هکتار ۵۰۰۰۰ عدد نشاء و ابعاد کشت ۲۰×۶۰ سانتی متر است.
• آبیاری آویشن باغی از زمان کشت تا پایان دوره برداشت در ماه های گرم سال هر ۷ روز و در بقیه ی ایام هر ۱۰ الی ۱۴ روز انجام میگیرد.
• زمان کاشت آویشن از ۱۵ اسفند تا ۳۰ فروردین ماه است.
• بهترین خاک برای کاشت گیاه آویشن،خاک سبک حاوی ترکیبات کلسیم است که PH آن بین ۴،۵ تا ۸ باشد.
• آویشن در طول فصل رویش به هوای گرم و نور کافی نیاز دارد.
• رشد آویشن در هر آب و هوایی با میانگین دمای سالانه ۷ تا ۲۰ درجه سانتی‌گراد امکان پذیر است.
• میزان برداشت در هر هکتار از سال دوم به بعد ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ کیلوگرم برگ خشک است.
• آویشن به مدت ۶-۴ سال در مزرعه باقی می‌­ماند در نتیجه برنامه ریزی برای کوددهی آن حایز اهمیت است.

عملیات کاشت آویشن

آویشن گیاهی پایا بوده و مکان آن پس از کاشت، حدود ۴ تا ۶ سال ثابت است؛ بنابراین استمرار کشت به طور متناوب، امر مهمی برای این گیاه محسوب می‌‌شود. در واقع بهتر است که آویشن را با گیاهان مناسبی نظیر گیاهان وجینی که دارای دوره رویشی کوتاهی هستند، کشت کرد.

درصورت کاشت آویشن به روش مستقیم بذرهارا بر روی ردیف‌‌هایی به فاصله ۴۰ تا ۵۰ سانتی‌‌متر از یکدیگر و در عمق کمتر از نیم سانتی‌‌متر می‌‌کارند. در صورتی که کشت به روش غیر مستقیم و با استفاده از نشاء صورت گیرد، فاصله بین ردیف‌‌ها حدود ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌‌متر است.

کشت مستقیم آویشن: روش کشت مستقیم برای سطوح کوچک مناسب است. بر اساس این روش بذرها را به صورت متراکم در چند ردیف می‌‌کارند. پس از به ثمر رسیدن بذر و رویش آن، بوته‌‌ها را به اندازه مطلوب تنک می‌‌کنند. لازم به ذکر است که هر هکتار از زمین، به ۵ تا ۶ کیلوگرم بذر نیاز دارد.

کشت غیر مستقیم آویشن: در این روش بمنظور افزایش سرعت رشد و یکدست بودن محصول به جای بذر از نشاء استفده می شود. نشاء مورد نیاز در خزانه تولید می شود و در اواخر بهار یا اوایل تابستان، بعد از کندن علف‌‌های هرز و آبیاری منظم، نشاءها را به زمین اصلی منتقل می‌‌کنند. در این روش مقدار نشاء مورد نیاز برای هر هکتار زمین به ۵۰۰۰۰ عدد می‌‌رسد.

تکثیر رویشی آویشن: در این روش، ابتدا بوته گیاهان ۲ تا ۳ ساله که فاقد هرگونه بیماری و آلودگی هستند را از خاک خارج می‌‌کنند. سپس آن‌‌ها را به چند قسمت تقسیم کرده و در زمین اصلی می‌‌کارند.

عملیات برداشت آویشن

آویشن در اولین سال پس از کاشت، تنها یک مرتبه برداشت می شود. اما در سال های بعدی دو یا حتی سه مرتبه برداشت انجام می شود. نخستین برداشت معمولاً با فرا رسیدن زمان گل‌‌دهی در اواسط بهار انجام می‌‌شود. زمان مناسب برای برداشت‌‌های بعدی نیز به ترتیب اواسط فصول تابستان و پاییز است. ساقه های آویشن باید از فاصله ۱۰ تا ۱۵ سانتی متری از سطح زمین برداشت شوند. برداشت اندام های هوایی در روزهای گرم و آفتابی به تولید اسانس بیشتری منجر می گردد.

عملیات خشک کردن آویشن

دما مهم‌ترین عامل برای حفظ کیفیت پس از برداشت است. دمای مطلوب پس از برداشت برای آویشن تازه ۰ درجه سانتی‌گراد برای ماندگاری ۴-۳ هفته و دمای ۵ درجه سانتی‌گراد برای ماندگاری ۳-۲ هفته مناسب است. خشک کردن ساده ترین روش برای نگهداری آویشن است. آویشن بایستی در دمای  ۴۰ درجه سانتی­‌گراد برای کاهش اتلاف اسانس خشک شود و رنگ سبز خود را حفظ کند.

خواص آویشن

۱_ تقویت اعصاب، در درمان افسردگی، خستگی و بی خوابی مفید بوده و نشاط آور است.
۲_ آویشن خاصیت ضد می، ضد قارچی و ضد انگلی دارد.
۳_ مصرف آویشن به صورت جوشانده برای رفع تنگی نفس، برونشیت، سرفه، نفخ شکم، سوء هاضمه، آسم، سیاه سرفه، سرگیجه، سر درد و زکام مفید است.
۴_ رفع ترشی، نفخ معده، اشتها آور، تقویت کننده بینایی.